Hjortejakt

Jaktformer

Jakta vert utøvd på fleire måtar, og ein kan skilje dei i hovudformene – drivjakt, smygjakt og posteringsjakt. I einskilde område vert mykje av dyra felt på innmark.

Tekst: Egill J. Danielsen

Bruken av dei ulike formene varierar med terrengtilhøve og til ein viss grad tradisjonar.

Hjorten er sky og bevegar seg raskt i ulendt terreng og tett vegetasjon og difor ofte krevjande å jakte. For at jakta skal lukkast krev det god kunnskap om terrengtilhøve, trekkvegar og korleis vinden oppfører seg i terrenget.

Drivjakt

Tradisjonelt vert dette gjort ved at ein utifrå vindretning set ut postar på trekkvegar og andre strategiske plassar der dyra vil måtte passere og så går (driv) gjennom terrenget med jagarar (drivarar) mot postane.

Denne jaktforma vert mest nytta i kupert terreng der hamrelag og andre terrengformasjonar naturleg sperrar og styrer dyra mot postane. I lange og bratte vestlandslier kan det ofte vere vel så krevjande å sitje på post som å drive då ein mange stader må gå både langt og klatre høgt for å kome i posisjon på dei beste postane.

Korleis ein gjennomfører sjølve drevet varierer ein del. Nokre brukar mange drivarar og tette drivrekkjer, medan andre brukar færre jagarar som driv ei form for smygjakt mot postane. Dette er mest effektivt der ein kan drive mot vinden utan at dyra får veret av postane. I slike drev kan jagarane støkke dyr til kvarandre og det er ikkje uvanleg at jagarane kan felle dyr under drevet.

Smygjakt

Her bevegar einskild jegeren seg mest mogeleg lydlaust mot vinden gjennom terrenget for å prøve å kome innpå dyra. Dette er ei spanande og krevjande jaktform som for å lukkast set store krav til jegeren. Kjennskap til terrenget og korleis vinden oppfører seg ved ulike tilhøve er viktig i så måte.

Denne jaktforma kan nyttast i dei fleste terreng, men er nok mest effektiv og nytta i meir småkupert og ope terreng. Her vil ein frå frå kollar og høgdedrag kunne observere dyr i terrenget for så å freiste å smyge seg innpå dei.

Under smygjakt er det ein del jegerar som nyttar bandhund og med god kommunikasjon mellom jeger og hund vil jegeren her få forvarsel om det er dyr i nærleiken.

Posteringsjakt

Foregår ved at ein posterar ved trekkvegar, innmarksareal eller stader med god oversikt for så å vente på at hjort skal passere. Posteringsjakt kan nyttast i all slags terreng.

Innmarksjakta (bøjakt) som mange stader er ei viktig jaktform på hjort vert gjort som posteringsjakt. Hjorten beiter oftast på innmark om natta og jegerane posterar ved innmarksareala og på trekkvegar til og frå innmarka kveld og morgon.

Ein god del hjort vert og felt på innmark om natta ved fullmåne. Forutan at månen må vere nærast full må det vere klårt ver og aller helst litt snø eller rim på bakken. Når dette klaffar kan det vere gode lystilhøve på opne jorder sjølv midt på natta.

Bruk av hund på hjortejakt

I dei «tradisjonelle» hjorteområda på Vestlandet er det lite tradisjon for bruk av hund under jakt. Dette er i endring og det vert no meir vanleg å bruke hund til hjortejakt, noko det er fleire årsaker til.

Ei av årsakene er at hjorten har innteke delar av landet der bruk av hund har vore vanleg til elg og rådyrjakt og at jegerane her overfører sine jaktmetodar til hjortejakt. Jegerar som er vant til å bruke hund til jakt leiger og jakt i dei meir tradisjonelle hjorteområda og tek med seg sine jaktmåtar samt at jegerane her ser nytten av å kunne bruke hund.

Kravet om godkjend ettersøkshund har og bidrege til meir bruk av hund då mange jegerar som skaffar seg hund til ettersøk og ser nytten av å kunne bruke denne under jakta.

Hund vert no nytta til hjortejakt i dei fleste former. Under drivjakt er det ikkje uvanleg å ha med bandhund og støtande hundar under drevet. Einskilde jaktar med laushund som på elg, medan andre jaktar med drivande (laust på drevet halsande) hundar som på rådyr. Mange nyttar og bandhund under smygjakt.

Tradisjonelt er det ofte små vald/jaktterreng på Vestlandet og ved bruk av drivande hundar kjem desse ofte inn på naboterreng noko som i mange tilfelle har ført til konfliktar. Dette skuldast i mange tilfelle ofte lite kunnskap om og forståing av korleis jakt med drivande hundar foregår. Jegerane har likevel eit stort ansvar for å unngå slike konfliktar og må tenkje seg om før ein slepper hund. Ikkje alle terreng er eigna for jakt med drivande hundar.

Korleis kome seg på hjortejakt?

Med over 50.000 tildelte fellingsløyve på hjort i året skulle ein tru det var enkelt å få tilgang til hjortejakt. Men det er ikkje så mykje av hjortejakta som er tilrettelagt for utleige. Dette gjeld særskilt om ein ynskjer ei enkel jakt for ei helg eller ein kortare periode.

Mykje av jakta vert utført av grunneigarar og deira familie og omgangskrets. For å få innpass på desse jaktlaga er ein ofte er avhengig av personlege kontaktar inn i jaktlaga.

Ein del slike jaktlag tilbyr å vere med i jaktlaga som «gjestejeger» for kortare eller lengre periodar. Ved leige av slik jakt vil ein kunne vere med i eit etablert jaktlag og dra nytte av deira lokalkjennskap. Ein vil då kunne få ei effektiv jakt i ukjent terreng utan å måtte nytte altfor mykje tid til å gjere seg kjend i terrenget.

Heldigvis er det og etterkvart ein del utleigarer som organiserer og tilbyr tilrettelagt jakt. Desse kan ofte tilby ulike grader av tilrettelegging med alt i frå «full pakke» der guiding, overnatting, forpleiing og ivaretaking av jaktutbyte inngår til berre tilgang til terreng og fellingsløyve.

Ein del tilbydarar leiger ut heile eller delar av jakta si då ofte for fleire år om gongen. Slik utleige eller ynskje om å leige jakt vert ofte formidla gjennom annonser i lokalpresse, men ein del vert annonsert gjennom meir sentrale kanalar. Statskog, fjellstyrer og nokre andre tilbyr jaktleige gjennom nettstaden inatur.no.

Formelle krav

For å kunne delta på hjortejakt så må ein som for anna jakt vere registrert som jeger i jegerregisteret. Nye jegerar må gjennomføre jegerprøven for å verte registrert her.

Vidare må ein ha betalt den årlege jegeravgifta og ha avlagt godkjent skyteprøve for storvilt.